AORT DARLIĞI

• Aort darlığı ne demektir ?

Aort kalpten vücuda kan dağıtan ana damardır. Tüm vücuda kan, aort damarından dağıtılır. Aort damarı ile kalp arasında kanın geri kaçmasını önleyen fakat ileri atıldığında izin veren aort kapağı vardır. Aort darlığı denirken asıl kastedilen bu kapaktaki darlıktır. Yani burada yerleşmiş olan aort kapağı tam olarak açılmıyor ve kanın vücuda dağılmak üzere aort damarına geçmesine izin vermiyordur.

• Aort darlığının kalbe ne zararı vardır ?

Kalp bir kas yumağından oluşmuş fonksiyonel bir organdır. Bu organın yeteri kadar esneklikte ve kuvvetli olmalıdır. Eğer aort darlığından dolayı kalp zorlanmaya başlarsa bu zorluğu yenmek için kalp kas kütlemesi arttırır ve kalbin kas kütlesinin artması kalbin çalışmasını bozmaya başlar.

• Aort darlığının belirtileri nelerdir ?

Eğer aort darlığı seviyesi düşük ise çocuklarda bu duruma tolerans yüksek olabilir ve hafif belirtiler olabilir. Bu belirtiler halsizlik, yorgunluk, egzersiz sırasında hafif nefes darlığı veya rutin muayenede duyulan bir kalp üfürümü olabilir.

Eğer aort darlığı derecesi ciddi ise belirtiler daha ciddi olur. Bu belirtiler daha şiddetli olur ve yanlarına göğüs ağrısı da eklenebilir. Bu evrede sağlık durumu ciddidir ve hızla tedavi planlaması yapılmalıdır.

• Aort darlığı nasıl tanı alır ?

Aort darlığı tanı hikayesi birkaç farklı şekilde karşımıza çıkabilir. İlki bebek anne karnında iken detaylı ultrason tetkiki sırasında şüphelenilmesi sonrası çocuk kardiyoloji doktorunun fetal eko ile tanıyı netleştirmesidir. Fakat burada tanı ancak çok ağır aort darlığı hatsalarında kesin olarak konabilir. Hafif ve orta darlıklarda bu dönemde fetal ekokardiyografi ile tanıya ulaşılması güçtür.

İkinci olarak yenidoğan döneminde veya daha sonraki yaşlarda rutin muayene sırasında üfürüm duyulması nedeniyle yönlendirilen çocuk kardiyoloji doktorunun ekokardiyografide kalbi değerlendirmesi sonrası olur.

Son olarak ilerlemiş olan bir aort darlığında belirtiler görülmeye başlar ve detaylı muayene sonrası çocuk kardiyolojinin de değerlendirmesiyle tanı kesin olarak konur.

Ekokardiyografi kısaca eko olarak adlandırılır. Özel bir tür ultrasondur. Cihaz ile kalbin değerlendirilmesi sırasında çocuğunuzun kesinlikle canı yanmaz veya herhangi bir şey hissetmez.

• Aort darlığı nasıl tedavi edilir ?

Çocuklarda aort darlığı görüldüğünde ilk amaç ameliyat zamanını biraz geciktirebilmektir. Bu amaçla hafif darlıklarda ilaç tedavisi ile yakın izlem tercih edilir. Daha ciddi darlıklarda ise ameliyat süresini geciktirip çocuğun daha fazla büyümesine izin vermek amacıyla anjio ile kapak genişletilmeye çalışılabilir. Çünkü çocuğa kapak takılabilmesi için aort kapak çapının belirli bir genişliğe ulaşması gereklidir. Her ne kadar çok dar olan aort çaplarında da tercih edilebilecek ameliyat tipleri olmasına karşın ilk tercih edilen yöntem aort kapak çapının ve çocuğun belirli bir süreçte büyümesini izlemektir.

• Aort darlığına anjio ile nasıl müdahale edilebilir ?

Anjio ile aort kapağına müdahale için genellikle kasıktan damara girilir ve dışardan belirli bir basınç ile kontrollü olarak şişirilen bir balonlu kateter aort kapağına kadar ilerletilir. Balonlu kateterin pozisyonu doğru olarak yerleştirildikten sonra kontrollü olarak belirli basınçlarda balon şişirilir ve kapağın genişlemesi sağlanabilir.

Bu işlem hastalıklı bir kapağı tedavi etmek amacıyla değil de genellikle darlığı hafifletmek ve çocuğa zaman kazandırmak amacıyla yapılmaktadır. İşlem çoğu zaman başarılı olmakla birlikte kimi hastalarda yeterli rahatlamayı sağlayamaz. Bazı hastalarda ise aort kapakta kontrolsüz istenmeyen yırtılmalar, fazla açılmalar olabilir.

• Aort darlığında ameliyat nasıl yapılmaktadır ?

Aort kapağına müdahale etmek için genellikle göğüs kafesine önden yapılan bir kesi kullanılır. Bu kesi tam orta hattadır ve göğüs orta bölümünden kalbe ulaşılır. Kalbin kalp akciğer makinasına hazırlanması tamamlanınca kalp durdurulur ve aort kapağı müdahale için değerlendirilir.

Ameliyat seçimi olarak kapağın onarılması, mekanik veya biyolojik kapak ile değiştirilmesi seçenekleri vardır. Eğer kapaktaki hasar hafif ise ve onarım tekniklerine iyi cevap vereceği düşünüyor ise kapağın onarımı gündeme gelebilir. Fakat kapağın hasarı ağır ve onarıma uygun olmadığı düşünüldüğünde darlık yaratan tüm dokular oradan uzaklaştırıldıktan sonra ölçüsüne göre bir kapak seçilir ve buraya dikişler yoluyla sabitlenir. Kapak seçiminde önümüzde iki seçenek vardır. Bunlar biyolojik yapılı olanlar ve mekanik yapılı olanlar. Biyolojik yapılı olanların yaklaşık 10 yıl civarında ömürleri vardır ve bu kapakların takılması sonrası üzerlerinde pıhtı oluşma ihtimali düşük olduğu için kan sulandırıcı ilaçların kullanımına ihtiyaç yoktur. Fakat bu kapaklar ömürlerini tamamladıklarında tekra ameliyat ile değiştirilmeleri gerekebilir. Mekanik kapakların zamanla aşınma gibi bir durumları yoktur. Bir aksilik olmadığı sürece bu kapakların değiştirilmesi söz konusu olmaz. Fakat bu kapakların pıhtı oluşumuna yatkınlıkları nedeniyle ömür boyunca kan sulandırıcı ilaç kullanılması gerekmektedir.

• Aort darlığı için kapak değişim ameliyatı riski ne kadardır ?

Bu ameliyat ciddi bir ameliyattır. Eğer ameliyat öncesinde hastanın genel durumu iyi ise yani kapak hastalığına bağlı olarak kalp fonksiyonları bozulmamış ise ameliyat düşük-orta risk seviyesinde yapılabilir. Ameliyat sonrası iyileşme sürecinde de en önemli durum ameliyat öncesinde kalp fonksiyonlarının ne kadar korunduğudur. Diğer bir değişle ameliyat zamanlaması ameliyat riskini ve ameliyat sonrası iyileşmeyi etkileyen önemli bir faktördür.

İyileşme dönemi ardından hastalar normal yaşamlarına dönebilirler, topluma karışabilirler, çalışabilirler. Tamamiyle iyileşme süresi 1-2 ay arasında sürmektedir.